Odpowiedzi MF na pytania dotyczące sporządzania informacji dodatkowej

Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów www.gov.pl/web/finanse w zakładce Co robimy/Rachunkowość/Pytania i odpowiedzi/Rachunkowość budżetowa zamieszczono odpowiedzi na pytania dotyczące informacji dodatkowej, sporządzanej przez jednostki budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe oraz jednostki samorządu terytorialnego na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 1911 ze zm.).

Poniżej prezentujemy treść tych odpowiedzi.

"Informacja dodatkowa - jaka jest jej rola?

Rolą informacji dodatkowej jest uszczegółowienie i uzupełnienie danych liczbowych zawartych w pozostałych elementach sprawozdania finansowego; jest ona bowiem jego integralną częścią. Powinny w niej zostać zawarte informacje w postaci danych liczbowych, opisowych i wyjaśnień, które zapewnią rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. Tak więc wszelkie informacje stanowiące uzupełnienie i rozszerzenie informacji zawartych w pozostałych elementach sprawozdania finansowego powinny zostać przedstawione w informacji dodatkowej.

Jaki zakres informacji obejmuje wprowadzenie do informacji dodatkowej w szczególności pozycja I.4 stanowiąca omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości?

Jednostka sporządzająca sprawozdanie finansowe powinna przedstawić w Informacji dodatkowej informacje i objaśnienia zgodnie z zaproponowanym zakresem informacyjnym. W pozycji I.4 wprowadzenia do sprawozdania finansowego należy – zgodnie z jej treścią – przedstawić omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów i pasywów (także amortyzacji). Użyte w treści tej pozycji sformułowanie "przyjęte" oznacza, że jednostka przedstawia wyłącznie te zasady – spośród przewidzianych przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 poz. 351) i  rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2017 r., poz. 1911 z późn. zm.) – które jednostka wybrała do stosowania. Nie należy wykazywać w tej pozycji tych zasad rachunkowości (wynikających z ww. ustawy i rozporządzenia), które jednostka zobowiązana jest stosować, tzn. takich, co do których jednostka nie ma prawa wyboru. Celowym jest wskazanie zasad (polityki) rachunkowości dotyczących wyceny i ustalenia wyniku finansowego, które wynikają z przedmiotu specyfiki i rodzaju prowadzonej przez jednostkę działalności, gdzie przepisy prawa dopuszczają możliwość wyboru przez jednostkę.

Czy w pozycji II. 1.1 Informacji dodatkowej należy przedstawić zakres zmian wartości pozostałych środków trwałych i ich umorzenia?

Jednostka sporządzająca sprawozdanie finansowe powinna przedstawić w Informacji dodatkowej informacje i objaśnienia zgodnie z zaproponowanym zakresem informacyjnym. W pozycji II.1.1 dodatkowych informacji i objaśnień należy – zgodnie z jej treścią – przedstawić szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, zawierający stan tych aktywów na początek roku obrotowego, zwiększenia i zmniejszenia z tytułu: aktualizacji wartości, nabycia, rozchodu, przemieszczenia wewnętrznego oraz stan końcowy, a dla majątku amortyzowanego - podobne przedstawienie stanów i tytułów zmian dotychczasowej amortyzacji lub umorzenia. Jeżeli dany składnik majątkowy spełnia definicję środka trwałego i jest ujmowany w ewidencji jednostki wówczas powinien również zostać uwzględniony w odpowiedniej części Informacji dodatkowej, w tym m.in. w pozycji II 1.1. Natomiast wartość umorzenia ewidencjonowanego na koncie 072 można wykazać w pozycji dotyczącej amortyzacji.

W jakim zakresie w pozycji II. 1.1 Informacji dodatkowej należy prezentować zakres zmian wartości środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych z tytułu aktualizacji i przemieszczenia wewnętrznego.

Aktualizacja środków trwałych jest możliwa tylko wtedy, gdy odrębne przepisy przewidują taką możliwość. Odrębnym przepisem, do których odnosi się prawo bilansowe jest art. 15 ust. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1036 z późn. zm.). Wynika z niego, że minister właściwy do spraw finansów publicznych może określić aktualizację wyceny środków trwałych w drodze rozporządzenia, pod warunkiem, że wskaźnik wzrostu cen nakładów inwestycyjnych w okresie trzech kwartałów w roku poprzedzającym rok podatkowy w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego przekroczy 10%. Aktualizacja zarządzona odrębnymi przepisami miała miejsce ostatnio w 1995 r. i była wynikiem wydanego rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 stycznia 1995 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych a także aktualizacji wyceny środków trwałych (Dz. U. Nr 7, poz. 34 z późn. zm.). Wobec braku rozporządzeń w sprawie aktualizacji środków trwałych (Minister Finansów od 1995 r. nie wydał nowego rozporządzenia w tej sprawie), jednostka nie może zaktualizować wartości posiadanego środka trwałego do jego wartości rynkowej.

Z kolei przemieszczenie wewnętrzne odzwierciedlać ma przekazanie obiektu zdatnego do używania lub zakończonego ulepszenia do eksploatacji i jego ujęcie na koncie "Środki trwałe" w razie wcześniejszego ujęcia tego obiektu lub ulepszenia na koncie "Środki trwałe w budowie". Wykazuje się więc tu wartość początkową obiektów przyjętych do środków trwałych, które uprzednio znajdowały się w budowie, montażu lub podlegały ulepszeniu (przebudowie, rozbudowie, modernizacji, rekonstrukcji). Można tu także wykazać przekwalifikowanie obiektów z jednej grupy środków trwałych do innej, jeżeli wynika to np. ze zmiany klasyfikacji środków trwałych lub ujawnienia błędu.

W której pozycji Informacji dodatkowej należy wykazać prawo użytkowania wieczystego gruntu, a w której wartość gruntu użytkowanego wieczyście?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy o rachunkowości dla uznania składników majątkowych jako aktywa jednostki, a w konsekwencji do ujęcia ich w księgach rachunkowych i wykazania w sprawozdaniu finansowym (bilansie) jednostki, powinny zostać spełnione warunki określone w tym przepisie. Zatem powinny być to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Ponadto art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości definiujący środki trwałe stanowi, iż zalicza się do nich rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego. W świetle powyższych regulacji ustawowych ustanowione na rzecz danego podmiotu prawo wieczystego użytkowania gruntu powinno zostać wprowadzone do ewidencji środków trwałych tego podmiotu z jednoczesnym ujęciem wartości gruntu na koncie pozabilansowym i wykazaniem w informacji dodatkowej w pozycji II.1.4. Tym samym prawo wieczystego użytkowania wykazywane jest w odpowiednich pozycjach Informacji dodatkowej jako jeden ze składników środków trwałych m.in. w pozycji II.1.1.

Co należy rozumieć przez aktualną wartość środków trwałych wykazywaną w pozycji II. 1.2 Informacji dodatkowej?

Jednostka sporządzająca sprawozdanie finansowe powinna przedstawić w Informacji dodatkowej informacje i objaśnienia zgodnie z zaproponowanym zakresem informacyjnym, w przypadku pozycji II. 1.2 należy podać tu aktualną wartość rynkową środków trwałych, w tym dóbr kultury – o ile jednostka dysponuje takimi informacjami. Może to być wartość wynikająca z dokumentów ubezpieczeniowych.

W jaki sposób ustalić wartość środków trwałych wykazywanych w pozycji II.1.5 Informacji dodatkowej?

W zakresie pozycji II.1.5 dotyczącej wartości nieamortyzowanych lub nieumarzanych przez jednostkę środków trwałych, używanych na podstawie umów najmu (...). Wartość tę należy ustalić na podstawie informacji przekazanych np. przez wynajmującego (właściciela), a w przypadku ich braku lub uznania za niewiarygodne – na podstawie cen rynkowych podobnego przedmiotu, przy czym jednostka może ustalić tę wartość we własnym zakresie.

Jakiego rodzaju wydatki należy ująć w pozycji II.1.15 Informacji dodatkowej?

Pozycja II.1.15 Informacji dodatkowej dotyczy kwoty wypłaconych środków pieniężnych na świadczenia pracownicze - zgodnie z §14 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2017 r., poz. 1911 z późn. zm.) jednostki nie dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów wynikających z obowiązku wykonania przyszłych świadczeń na rzecz pracownika, w tym świadczeń emerytalnych, jednakże dokonują wypłaty środków na tego rodzaju świadczenia. Kwotę wypłaconych środków na ten cel należy przedstawić w tej części informacji dodatkowej.

Jakiego rodzaju koszty należy wykazać w pozycji II.2.2 Informacji dodatkowej?

Pozycja II.2.2 Informacji dodatkowej dotyczy kosztu wytworzenia środków trwałych w budowie, w tym odsetek oraz różnic kursowych, które powiększyły koszt wytworzenia środków trwałych w budowie w roku obrotowym. Tym samym, w pozycji tej powinny zostać wykazane informacje o kosztach poniesionych w danym roku obrotowym na wytworzenie środków trwałych, zarówno znajdujących się na dzień bilansowy w toku budowy, jak i przyjętych do użytkowania w roku obrotowym.

Jakiego rodzaju przychody i koszty należy wykazać w pozycji II.2.3 Informacji dodatkowej?

W pozycji II.2.3 Informacji dodatkowej wykazuje się dwojakiego rodzaju przychody i koszty tj. takie, które charakteryzują się nadzwyczajną wysokością (a zaliczane są do "zwykłych" kosztów działalności operacyjnej i finansowej) oraz takie, które występują incydentalnie (sporadycznie, niepowtarzalnie), jeżeli ich wysokość jest istotna. Mogą to być zarówno zdarzenia losowe, jak i inne nietypowe zdarzenia. Wobec tego, kierownik jednostki powinien dokonać oceny, czy dane zdarzenia spełniają przesłanki do ujęcia ich w tej pozycji Informacji dodatkowej.

Jakie informacje powinny być zawarte w pozycji II.2.5 Informacji dodatkowej?

W pozycji II.2.5 "Inne informacje" powinny znaleźć się wszelkie dodatkowe informacje niezbędne do spełnienia obowiązku rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego jednostki. Jeżeli inne zdarzenia – niż wymienione w dodatkowych objaśnieniach oraz wykazane w pozostałych elementach sprawozdania finansowego jednostki – wystąpiły w jednostce, a ich skutki wpływają lub mogą wpłynąć w sposób istotny na ocenę sytuacji majątkowej, finansowej oraz wynik finansowy – to również tego rodzaju informacje należałoby ująć w tej pozycji Informacji dodatkowej."